Zgodnie ze starożytną tradycją Kościoła w Wielki Piątek nie celebruje się Eucharystii. W tym dniu sprawuje się liturgię Męki Pańskiej. Należy ją odprawiać po południu, około godziny 15, czyli w porze, kiedy, zgodnie z przekazem Pisma Świętego, umarł Chrystus, jednak ze względów duszpasterskich można odprawiać ją wieczorem. Liturgia Męki Pańskiej dzieli się na cztery części, dokładnie omówimy każdą z nich.
Trzeba dodać też, że w tym dniu komunii świętej można udzielać tylko podczas tej liturgii. Wyjątek stanowią chorzy, którzy nie mogą uczestniczyć w Liturgii Męki Pańskiej, im można zanieść Eucharystię o każdej porze dnia.
Nie można nie wspomnieć o używanym w tym dniu czerwonym kolorze szat liturgicznych. Czerwień jest w liturgii kolorem mającym przypominać krew, używa się go głównie we wspomnienia męczenników, zresztą nie powinno dziwić użycie tego właśnie koloru w Liturgii Wielkiego Piątku. Zwróćmy uwagę, że czerwień jest też nawiązaniem do królewskiej purpury, co powinno nam jasno uświadamiać, że to właśnie na krzyżu Chrystus objął panowanie nad światem.
Gesty rozdzierające serce - początek Liturgii
Ołtarz jest obnażony: bez obrusów, krzyża i świec. Na znak wyciszenia nie używa się organów i dzwonków.
Liturgia rozpoczyna się od wejścia asysty liturgicznej w całkowitej ciszy. Rozpoczyna się niezwykle wymownym gestem prostracji, czyli leżenia krzyżem przed ołtarzem. Wszyscy obecni w kościele klękają i modlą się w ciszy. Gest ten potrafi rozerwać serce z żalu za Zbawicielem - Chrystus umarł i nie potrafimy nic powiedzieć, nic zaśpiewać, przed tajemnicą Jego śmierci potrafimy tylko upaść na twarz i uklęknąć. Po prostracji celebrans podchodzi do miejsca przewodniczenia, opuszcza „Módlmy się” i odmawia modlitwę.
Król wstępuje na tron - Liturgia Słowa
Pierwszą częścią liturgii Męki Pańskiej jest Liturgia Słowa. Do niej należą najpierw: proroctwo z księgi Izajasza (Iz 52, 13 – 53, 12 – obraz cierpiącego Sługi Jahwe, który jest ikoną cierpiącego Chrystusa), psalm 31 i czytanie z listu do Hebrajczyków (wyjaśniające, że Chrystus umierając na krzyżu stał się sprawcą zbawienia, dla wszystkich, którzy Go słuchają).
Centralnym elementem liturgii słowa jest Męka Pańska według św. Jana, którą odczytuje się (bądź śpiewa) w taki sam sposób jak w Niedzielę Palmową. Wybór Pasji według św. Jana nie jest zresztą przypadkowy, gdyż opis Męki jest tu skonstruowany na wzór... starożytnej intronizacji królewskiej. Wydarzenia opisane przez Jana wyglądają niczym żywcem wzięte z opisu wstępowania króla na tron, z tą różnicą, że królestwo Chrystusa nie jest z tego świata, a wywyższenie Chrystusa dokonało się przez cierpienie. Po Ewangelii może nastąpić krótka homilia, którą kapłan może zakończyć wezwaniem wiernych do krótkiej modlitwy w ciszy.
Na zakończenie liturgii słowa odbywa się uroczysta modlitwa powszechna (łac. Orationes sollemnes). Jej przebieg jest następujący:
„Diakon, stojąc na ambonie wypowiada wezwanie, w którym podaje intencję modlitwy; wszyscy przez pewien czas modlą się w ciszy, po czym kapłan, z miejsca przewodniczenia odmawia modlitwę z rozłożonymi rękami”.
Wielkopiątkowa modlitwa wiernych jest najuroczystszą spośród tego rodzaju modlitw w ciągu roku. Śpiewanymi wtedy wezwaniami próbujemy objąć cały świat - rozpoczynając od potrzeb Kościoła, modląc się za papieża i biskupów, dalej za osoby przygotowujące się do chrztu, o jedność chrześcijan. Nasza modlitwa wychodzi też poza granice Kościoła i w kolejnych wezwaniach modlić się będziemy za Żydów, niewierzących w Chrystusa i nieuznających Boga, za rządzących państwami, a także za strapionych i cierpiących.
Oto drzewo Krzyża - Adoracja Krzyża
Po modlitwie powszechnej zaczyna się druga część liturgii
Męki Pańskiej, jest to uroczysta adoracja Krzyża. Jedna z form ukazania krzyża
wygląda następująco: ministranci przynoszą do ołtarza zasłonięty krzyż w asyście dwóch świec (w liturgii świeca jest jasnym sygnałem - Tu jest Bóg!); następnie celebrans stojąc przed ołtarzem bierze krzyż i
odsłania go trzy razy, po każdym częściowym odsłonięciu, podnosi krzyż i
śpiewa wezwanie:
K: Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata
W: Pójdźmy z pokłonem
Następnie krzyż ustawia się w odpowiednim miejscu, aby każdy mógł oddać mu cześć poprzez ucałowanie lub pokłon. Za oddanie czci krzyżowi w Wielki Piątek można uzyskać odpust zupełny. Podczas adoracji śpiewa się antyfony, m.in. Trishagion (znane jako „Święty Boże, Święty Mocny, Święty Nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami”) oraz Improperia („Ludu, mój ludu”).
Po zakończeniu adoracji Krzyż ustawia się przy ołtarzu. W czasie trwania adoracji następuje przygotowanie ołtarza, ołtarz nakrywa się obrusem (symboliczne owinięcie ciała Jezusa w chusty i całun) i umieszcza się na nim korporał i mszał. Także z kaplicy przechowania księża lub diakoni przynoszą Najświętszy Sakrament – ten sam, który był konsekrowany w Wielki Czwartek.
Krzyż jest w trakcie tej liturgii otaczany ogromną czcią, warto zaznaczyć, że, aż do Wigilii Paschalnej, przechodząc obok krzyża należy przyklęknąć, podobnie jak czynimy przed Najświętszym Sakramentem.
Szczyt - Komunia Święta
Trzecia część liturgii Męki Pańskiej to obrzędy Komunii, składają się na nią modlitwa Ojcze nasz, embolizm (Wybaw nas, Panie od zła wszelkiego...) i oczywiście Komunia Święta wraz z modlitwą po Komunii. Komunia, czyli duchowe złączenie się wiernych ze Zbawicielem jest niewątpliwą kulminacją, punktem szczytowym całej Liturgii.
Ostatnia czwarta część to procesja do Grobu Bożego, czyli kaplicy udekorowanej w taki sposób, aby przypominała grób, do którego został po śmierci złożony Chrystus. Monstrancję okrywa się przezroczystym białym welonem i wraz z Najświętszym Sakramentem przenosi się do Grobu Bożego. Procesji towarzyszą kołatki. Po niej asysta liturgiczna wraca do zakrystii a wierni mogą w ciszy adorować Najświętszy Sakrament.
Bibliografia:
Mszał Rzymski dla diecezji polskich
https://www.liturgia.pl/Swiete-Triduum-Paschalne/
https://smbf.pl/triduum-sacrum-wielki-piatek-komentarze-do-liturgii/
Komentarze
Prześlij komentarz