Psalmy - słowo Boga i słowo człowieka

Z czym ci się kojarzy psalm? Większość z nas zapewne stwierdzi, że kojarzy nam się z "przerywnikiem" między czytaniami w czasie Mszy świętej. Traktowanie psalmu jako "piosenki" czy "przerywnika" zupełnie zaprzepaszcza gigantyczne bogactwo, jakim jest psalm. Czym są psalmy? Co na ich temat mówi Kościół? Jak je rozumieć?

Śpiew psalmu - robisz to źle. 

O ile w katedrach, w czasie uroczystych celebr zdarzy nam się usłyszeć psalm tak, jak powinien być wykonywany, o tyle w praktyce parafialnej psalm responsoryjny (czyli wykonywany na zmianę - kantor*-wierni) jest chyba jednym z najbardziej marginalizowanych i niemal zupełnie niezrozumianych elementów Mszy świętej. Przede wszystkim powinien być śpiewany przy ambonie - miejscu wygłaszania słowa Bożego. Psalm to słowo Boże! To nie "piosenka" czy śpiewany "przerywnik" między czytaniami. Słowa psalmu to słowa samego Boga. Chociaż stanowi to pewien paradoks, bo przecież w znacznej większości psalmy są słowami kierowanymi w stronę Boga, zazwyczaj stanowią rodzaj prośby lub uwielbienia Boga, tymczasem okazuje się że to... słowo od Boga kierowane w stronę Boga. Do tematu wrócimy w dalszej części artykułu, tymczasem przekornie wrócę do narzekania na niedociągnięcia w wykonywaniu psalmu w parafiach. Psalm powinien być wykonywany w całości tak, jak jest podany w lekcjonarzu mszalnym - czyli od jednej do pięciu zwrotek. Niestety, nagminnie zdarza się, że kantor "obcina" psalm śpiewając tylko kilka zwrotek, na przykład trzy. Wracając do tego, że psalm jest słowem Boga - wyobrażacie sobie księdza, który czytając tekst Ewangelii, urywa go w pół zdania i kończy czytanie? Tymczasem w przypadku psalmu niestety ma to często miejsce. Kolejna uwaga - wierni bardzo często wyłączają swoją uwagę i skupienie, wraz z pierwszymi tonami psalmu. Psalm jest tak samo ważnym elementem Liturgii Słowa, jak i czytanie, warto więc pamiętać o skupieniu i wysłuchaniu z uwagą każdego słowa.

Paradoks psalmu

Zwróciłem uwagę na pewien paradoks, mianowicie, ciężkie do zrozumienia może wydawać się, że psalm jest słowami człowieka kierowanymi do Boga i jednocześnie słowami Boga do człowieka. Ciężko zrozumieć jak słowa Jak łania pragnie wody ze strumieni, tak dusza moja pragnie Ciebie, Boże (Ps 42,1) mogą być słowami Boga, jak również Posłuchaj mój ludu, [...] ja jestem Bogiem, twoim Bogiem (Ps 50,7) - czy to mogą być słowa człowieka?

Wniosek jest prosty - słowa psalmu są słowami jednocześnie Boga i jednocześnie człowieka. Nie dziwić więc powinien fakt, że chrześcijanie od najdawniejszych czasów interpretują psalmy jako modlitwę Chrystusa - który jest jednocześnie Bogiem i jednocześnie człowiekiem. Zrozumienie sprawy w ten sposób sprawia, że paradoks jest całkiem oczywisty. Słowa psalmisty to w istocie słowa Chrystusa, które ten kieruje do Ojca, będąc człowiekiem i jednocześnie Bogiem.

Pamiętnik Zbawiciela

A nie jest to interpretacja daleka od rzeczywistości, zważywszy na to, że Chrystus, chodząc jeszcze po ziemi, był Żydem, a Żydzi kilkukrotnie w ciągu dnia modlili się psalmami. Wiemy także, że Jezus świetnie znał psalmy, bo parę razy odnosi się do nich w swoim nauczaniu (np. Mt 7,23). Najbardziej jaskrawym tego przykładem są słowa, które wypowiedział jako jedne z ostatnich: Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił? - jest to incipit Psalmu 22, który opisuje cierpienia człowieka, któremu przebito ręce i nogi, zabrano mu i dzielono jego szaty, a także pojono octem. Znamienne, że Chrystus przywołał słowa tego psalmu w chwili konania na krzyżu, gdy wszystkie te słowa spełniły się na nim.

W Wielkim Poście 2021 pochylimy się nad psalmami i ich znaczeniem. Zapraszamy także na naszego fanpage'a na Facebooku, gdzie cyklicznie będziemy publikować posty na temat psalmów.

*kantor - osoba zajmująca się śpiewem w trakcie liturgii